Άρθρο του πρότυπου φροντιστηρίου ξένων γλωσσών Kookoovaja

Tα παιδιά των Ελλήνων στο εξωτερικό, είναι δίγλωσσα στις περισσότερες περιπτώσεις ή ακόμα και πολύγλωσσα. Πάμε να μάθουμε παρακάτω όλες τις λεπτομέρειες γι’ αυτή την ειδική κατηγορία παιδιών. Των δικών μας παιδιών στο εξωτερικό.

Ολοένα και περισσότερα παιδιά στον κόσμο μεγαλώνουν με περισσότερες από μία μητρικές γλώσσες. Αυτό συμβαίνει είτε από επιλογή των γονέων που θέλουν να μεταδώσουν παραπάνω από μία γλώσσες στα παιδιά τους, είτε λόγω μετανάστευσης της οικογένειας σε ένα νέο κράτος, είτε λόγω των γονέων που μπορεί να προέρχονται από διαφορετικές κουλτούρες και να μιλούν διαφορετικές γλώσσες.

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τα είδη της πολυγλωσσίας/διγλωσσίας καθώς και τις στρατηγικές που έχουμε στη διάθεσή μας για ενισχύσουμε κάθε γλώσσα την οποία θέλουμε το παιδί μας να κατακτήσει.

Ποια είναι τα είδη της πολυγλωσσίας/διγλωσσίας;

Ως πολυγλωσσία ορίζεται η ικανότητα ενός ατόμου να μιλάει δύο ή περισσότερες γλώσσες. Η διγλωσσία είναι μια υποκατηγορία της πολυγλωσσίας και περιγράφει συγκεκριμένα την ικανότητα ενός ατόμου να μιλάει δύο γλώσσες. Υπάρχουν δύο βασικά είδη διγλωσσίας και πολυγλωσσίας: η ταυτόχρονη και η διαδοχική διγλωσσία. 

Στην ταυτόχρονη διγλωσσία, το παιδί εκτίθεται στις γλώσσες από την πρώτη στιγμή της ζωής του μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον. Η εκμάθηση γίνεται παρόμοια με τα παιδιά που μιλούν μια γλώσσα μόνο, αβίαστα και χωρίς συστηματική διδασκαλία. Συνήθως σε αυτήν την κατηγορία είναι τα παιδιά που γεννήθηκαν σε μεικτές οικογένειες όπου ομιλούνταν 2 ή περισσότερες γλώσσες εξαρχής.

Στη διαδοχική διγλωσσία, το παιδί μαθαίνει πρώτα μια γλώσσα, συνήθως μέσα στο οικογενειακό του πλαίσιο και μετά μαθαίνει τη δεύτερη ή επόμενη, συνήθως μετά από συστηματική διδασκαλία ή μετακόμιση σε άλλο περιβάλλον όπου χρησιμοποιείται άλλη γλώσσα. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα παιδιά που γεννήθηκαν ή μετακόμισαν στην αρχή της ζωής τους σε κάποια άλλη χώρα μαζί με την οικογένειά τους και παρευρέθηκαν σε εκπαιδευτικές δομές από την πρώτη στιγμή μαζί με φυσικούς ομιλητές της γλώσσας. Ένα παράδειγμα είναι τα παιδιά στην Ολλανδία που πήγαν σε peuterspeelzal στα 2,5-4 έτη και συνέχισαν να φοιτούν αργότερα στο ολλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα. Εδώ ανήκουν επίσης παιδιά και ενήλικες που διδάχθηκαν μία ξένη γλώσσα στην παιδική ηλικία, την εφηβεία ή την ενήλικη ζωή τους.

Ανάλογα με το είδος της διγλωσσίας ή πολυγλωσσίας, οι γονείς μπορούν να επιλέξουν μια ή και περισσότερες στρατηγικές ώστε να ενισχύσουν την εκμάθηση όλων των γλωσσών που επιθυμούν να μάθει το παιδί τους. Παρακάτω θα δούμε τις στρατηγικές που έχουν οι γονείς στη διάθεσή τους αναλόγως το είδος πολυγλωσσίας/διγλωσσίας που υπάρχει στην οικογένειά τους.

1. Μια γλώσσα ανά γονέα (one person-one language ή  OPOL)

Αυτή η στρατηγική είναι η πιο διαδεδομένη ανάμεσα σε γονείς που έχουν διαφορετική μητρική γλώσσα ή που ένας εκ των δύο θέλει να παρουσιάσει μια δεύτερη ή επόμενη γλώσσα. Οι γονείς συμφωνούν σχετικά με το ποια γλώσσα θα χρησιμοποιεί ο καθένας και απευθύνονται στο παιδί τους αποκλειστικά σε αυτήν. Το παιδί ξέρει ότι ο μπαμπάς λέει “γεια” και η μαμά “hallo”.

2. Στιγμή της ημέρας και χώρος (time and place strategy)

Με αυτήν τη στρατηγική, οι γονείς μπορούν να επιλέξουν ποιες γλώσσες μιλούν σε κάθε στιγμή της ημέρας ή σε κάθε χώρο που βρίσκονται. Αυτή η στρατηγική μπορεί να έχει τις ακόλουθες μορφές για παράδειγμα:

2α. Μια γλώσσα το Σαββατοκύριακο ή συγκεκριμένες ημέρες της εβδομάδας

Οι γονείς επιλέγουν κάποιες ημέρες κατά τις οποίες θα μιλούν μια γλώσσα και άλλες που θα μιλούν άλλες/η. Αυτή η στρατηγική μπορεί να λειτουργήσει καλά όταν ο ένας ή και οι δύο γονείς δουλεύουν. Τις ημέρες που δεν δουλεύουν μπορούν να περνούν χρόνο με το παιδί και να μιλούν στη γλώσσα τους ή τη γλώσσα που θέλουν να ενισχύσουν. 

2β. Η κυρίαρχη γλώσσα εκτός σπιτιού και η γλώσσα στην οποία δεν εκτίθεται το παιδί πολύ μέσα στο σπίτι

Η κυρίαρχη γλώσσα είναι η γλώσσα που το παιδί ακούει καθημερινά από τους περισσότερους ανθρώπους γύρω του. Για ένα παιδί που ζει και πηγαίνει σχολείο στην Ολλανδία, αυτή η γλώσσα είναι τα ολλανδικά. Οι γονείς μπορούν να επιλέξουν ότι θα μιλούν μόνο ελληνικά στο σπίτι τους και ολλανδικά όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού.

3. Code switching

Με αυτή τη στρατηγική, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιούν και τις δύο ή περισσότερες γλώσσες ακόμα και μέσα στην ίδια πρόταση. Εναλλάσσουν τις γλώσσες ανάλογα με την περίσταση αλλά και την ευγλωττία του παιδιού σε κάθε γλώσσα.

4. Και οι δύο γονείς μιλούν τις ίδιες γλώσσες

Για να ακολουθήσουν αυτή τη στρατηγική προϋπόθεση είναι ότι και οι δύο γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν και τις δύο (ή περισσότερες) γλώσσες αρκετά καλά, αν και δε χρειάζεται να είναι φυσικοί ομιλητές και των δύο. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορούν να επιλέξουν να μιλούν όλες τις γλώσσες μέσα ή έξω από το σπίτι, σε διάφορες στιγμές της ημέρας ταυτόχρονα ή διαχωρίζοντας πότε θα ομιλούν την κάθε γλώσσα.

5.  Μαθήματα σε εκπαιδευτικές δομές, ιδιαίτερα μαθήματα και προγράμματα εμβάπτισης της γλώσσας 

Δεν θα πρέπει να αφήσουμε έξω και τη στρατηγική αυτή όταν μιλάμε για την κατάκτηση δύοή περισσότερων γλωσσών. Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας στο εκπαιδευτικό περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε ένα καλό επίπεδο διγλωσσίας/πολυγλωσσίας και μπορεί να συνδυαστεί με τους παραπάνω τρόπους ώστε να επιτύχει ακόμη περισσότερο. Στα μαθήματα είτε σε δομές εκπαίδευσης είτε ιδιωτικά, η μάθηση γίνεται με διάφορους τρόπους αναλόγως το στυλ του κάθε δασκάλου αλλά και κυρίως των μαθητών του. Στα προγράμματα εμβάπτισης της γλώσσας δίνεται έμφαση στη βιωματική μάθηση της γλώσσας μέσα από παιχνίδια, projects, αυθεντικού υλικού και στοιχείων της κουλτούρας του πολιτισμού που μιλάει τη γλώσσα αυτή τα οποία παρουσιάζονται στους μαθητές κατά τη διάρκεια του μαθήματος, καθώς και μέσα από την αποκλειστική χρήση της γλώσσας την οποία επιθυμούμε να διδάξουμε. 

Τέτοια προσέγγιση ακολουθούμε στα μαθήματα ελληνικών για παιδιά που ξεκινούν τον Ιανουάριο του 2023 στο κέντρο ξένων γλωσσών Κουκουβάγια (link: https://kookoovaja.nl/courses/greek/greek-for-children/).

Ανακεφαλαιώνοντας

Υπάρχουν πολλές στρατηγικές που μπορούν να επιλέξουν οι γονείς που μεγαλώνουν δίγλωσσα παιδιά. Μερικοί γονείς επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν ένα συνδυασμό στρατηγικών ή μπορεί να επιλέξουν πρώτα μια και, αν δουν ότι δεν τους ταιριάζει, να επιλέξουν κάποια άλλη αργότερα. Δεν έχει τόσο σημασία ποια θα επιλέξετε αλλά είναι σημαντικό όποια στρατηγική χρησιμοποιήσετε να είστε συνεπείς στην έκθεση του παιδιού σε κάθε γλώσσα την οποία θέλετε να κατακτήσει σαν μητρική του.

Author: SuperGreeks Newsroom