Οι Έλληνες του Εξωτερικού φεύγουν από την Ελλάδα μαζί με μια βαλίτσα όνειρα, παραδόσεις και τη βαριά κληρονομιά της ελληνικής γλώσσας που θέλουν με κάθε τρόπο να μεταδώσουν και στα παιδιά τους αργότερα.

Τα παιδιά όμως μεγαλώνουν σε μια νέα κοινωνία, με νέες κουλτούρες και παραδόσεις, με άλλα παιδάκια και μια νέα σπουδαία γλώσσα. Τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις;

Μας γράφει η Άσπα Κανδύλη από το πρότυπο φροντιστήριο ξένων γλωσσών στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας, Kookoovaja

Πολλοί γονείς ονειρεύονται να διδάξουν ελληνικά στο παιδί τους ακόμη και πριν αυτό γεννηθεί. Μπορεί να οραματίζονται ότι κάνουν δραστηριότητες μαζί με το παιδί τους που έκαναν όταν ήταν παιδιά οι ίδιοι, να σκέφτονται τις συζητήσεις που θα κάνουν μαζί τους ή με άλλα μέλη της ευρύτερης οικογένειάς τους. Να επισκέπτονται τα μέρη που αγαπούσαν ή αγαπούν και να τρώνε το φαγητό που αγαπούσαν/αγαπούν μαζί τους. Ταυτόχρονα, όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε μια οικογένεια με παραπάνω από μία γλώσσες ή σε μια ξένη χώρα, πολλοί φίλοι και συγγενείς που ζουν στην Ελλάδα μπορεί να συμβουλεύουν τους γονείς να μάθουν στο παιδί τα ελληνικά, να τους ενθαρρύνουν να τη μιλάνε και να φροντίσουν να μην ξεχαστεί. 

Όλα αυτά είναι ωραία στη θεωρία, τι συμβαίνει όμως αν το παιδί δε μιλάει ελληνικά; Αν του μιλάμε και δε μας απαντάει στα ελληνικά αλλά στη γλώσσα της χώρας στην οποία μεγαλώνει και πηγαίνει σχολείο; Αν μας μιλούσε “μέχρι χτες” και σταμάτησε να μας μιλάει τελευταία; Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τους συχνούς λόγους που το παιδί δε μιλάει ελληνικά και πώς μπορούμε να το ενθαρρύνουμε να μιλήσει. Καθώς διαβάζετε τους λόγους, προσπαθήστε να αναλογιστείτε αν κάποιος μπορεί να ισχύει στην περίπτωσή σας. 

1. Δεν υπάρχει συνέπεια και σταθερότητα σχετικά με το πού χρησιμοποιούνται τα ελληνικά, από ποιον και πότε

Σε προηγούμενο άρθρο είδαμε ότι υπάρχουν διάφορες στρατηγικές για να ενισχύσουμε τη διγλωσσία στα παιδιά. Είναι σημαντικό, αφού ενημερωθούμε για τις τεχνικές, να αποφασίσουμε ποια ή ποιες μας ταιριάζουν και να τις εφαρμόζουμε με συνέπεια και σταθερότητα. Αν π.χ. έχουμε αποφασίσει ότι ο ένας γονιός θα μιλάει ελληνικά μόνο και ο άλλος μια άλλη γλώσσα, αυτός/ή που δεσμεύτηκε να μιλάει ελληνικά μόνο, θα πρέπει να φροντίσει να υπενθυμίζει στον εαυτό του τη δέσμευση αυτή και να συνεχίσει να μιλάει καθημερινά ελληνικά στο παιδί.

2. Δεν έχει αρκετό λεξιλόγιο στα ελληνικά

Αυτός είναι ένας λόγος που δεν σκεφτόμαστε από την πρώτη στιγμή αλλά που μπορεί να δυσκολεύει το παιδί μας. Αν το παιδί γνωρίζει περισσότερες λέξεις σε άλλη γλώσσα και όχι στα ελληνικά, μπορεί να επιλέξει την άλλη γλώσσα όταν θέλει να μας πει κάτι πιο περίπλοκο ή κάτι που απαιτεί συγκεκριμένο λεξιλόγιο το οποίο δεν έχει μάθει.

Μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί να ενισχύσει το λεξιλόγιό του ακούγοντας την ιστορία του και προσφέροντάς του λέξεις καθώς περιγράφει τι συνέβη. Για παράδειγμα:

Παιδί: Mom, I was at school and a girl, Mary, went to play at the swings. She was swinging upside down and she fell on her face. She had a nosebleed and she was crying uncontrollably. I went to get the headmaster to help her!

Μητέρα: Πωπω! Ακούω πως ήσουν σχολείο και ένα κορίτσι η Μαίρη…

Παιδί: Ναι, ήμουν σχολείο και η Μαίρη, είναι στην τάξη μου, πήγε να παίξει στις swings. 

Μητέρα: Πήγε να παίξει στις κούνιες.

Παiδί: Ναι, στις κούνιες! Και έπεσε κάτω και χτύπησε στο πρόσωπο. She had a nosebleed. Πώς το λένε αυτό στα ελληνικά;

Μητέρα: Αααα.. Άνοιξε η μύτη της και έτρεχε αίμα. Στα ελληνικά λέμε “Άνοιξε η μύτη μου”. 

Παιδί: ναι, άνοιξε η μύτη της και έκλαιγε. Πήγα στον διευθυντή και ζήτησα βοήθεια.

Μητέρα: Μπράβο σου που τη βοήθησες! Ελπίζω να είναι καλύτερα τώρα!

Στον παραπάνω διάλογο, το παιδί επέλεξε τα αγγλικά επειδή μπορούσε να μοιραστεί ένα περιστατικό από το σχολείο του πιο γρήγορα και αβίαστα σε αυτή τη γλώσσα. Ανακάλυψε ότι στα ελληνικά του λείπει το λεξιλόγιο. Δε θυμόταν τη λέξη “κούνιες” οπότε η μητέρα του υπενθύμισε πώς το λένε. Επίσης, δε γνώριζε τη φράση “Άνοιξε η μύτη μου” και η μητέρα βρήκε την ευκαιρία να του το θυμίσει. Με την επανάληψη της ιστορίας, το παιδί μπόρεσε να συνδέσει τις αγγλικές λέξεις/φράσεις με τις ελληνικές και είναι πιο πιθανό την επόμενη φορά να τις χρησιμοποιήσει επιτυχώς. Αναλόγως το παιδί, ο διάλογος θα μπορούσε είναι μεγαλύτερος, με τη μητέρα να διδάσκει και άλλα κομμάτια του λεξιλογίου.

3. Προσπαθεί να θέσει όρια και να ανεξαρτητοποιηθεί

Μερικές φορές, οι λόγοι που το παιδί δε μιλάει ελληνικά δεν έχουν να κάνουν με την ικανότητά του να μιλήσει αλλά με την επιλογή του να μη μιλήσει. Για παράδειγμα, πολλά παιδιά σε διάφορα αναπτυξιακά τους στάδια επιλέγουν να μη μιλήσουν ελληνικά θέλοντας να αυτονομηθούν και να θέσουν τα όριά τους. Ένα παιδί 2-3 ετών μπορεί να εξασκεί το “όχι” του και να ανακαλύψει ότι μπορεί να πει όχι εδώ. Ένα μεγαλύτερο παιδί, π.χ. Στην προ εφηβεία ή την εφηβεία, μπορεί να μη θέλει να μιλήσει ελληνικά αν οι φίλοι και συνομήλικοι του δεν μιλούν. 

Σε αυτήν την περίπτωση, αποφύγετε να κάνετε τα ελληνικά λόγο προστριβών. Μπορείτε να παρατηρήσετε το παιδί σας και να δείτε πότε είναι πιο πιθανό να αποφύγει τα ελληνικά. Όταν είστε έξω μήπως νιώθει πως δε θέλει να τραβήξει τα βλέμματα; Μήπως νιώθει ότι δεν έχει έλεγχο σε διάφορα πράγματα στη ζωή του και ξεσπάει στη χρήση των ελληνικών (μπορεί να συμβεί και σε γονείς με νήπια); Οποιαδήποτε και να είναι η αιτία εδώ, αν τη βρείτε και την αντιμετωπίσετε, τότε θα λυθεί αυτό το πρόβλημα από μόνο του.

4. Δεν του χρειάζονται τα ελληνικά

Αυτός ο λόγος γίνεται εύκολα κατανοητός αν δε μιλάτε ολλανδικά ή τη γλώσσα του κράτους στο οποίο μένετε. Για ποιο λόγο δε μιλάτε; Συνήθως όποιος αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα, θα απαντήσει ότι μπορεί να συνεννοηθεί με τα αγγλικά οπότε δεν ένιωσε πως χρειάζεται να καταβάλει προσπάθεια ώστε να μάθει τα ολλανδικά ή μια άλλη γλώσσα. Πιθανό να αλλάξει γνώμη όταν το παιδί του γεννηθεί, όταν πάει σχολείο και χρειάζεται να μιλάει με τους δασκάλους και άλλους γονείς ή αν συμβεί κάτι άλλο που καθιστά τα ολλανδικά ή τη γλώσσα του κράτους που μένει απαραίτητα για την καθημερινότητά του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά. Αν το παιδί δεν βρίσκει κάποιο λόγο να μιλήσει, θα το αποφύγει γιατί δεν του χρειάζεται κάπου.

Μια λύση εδώ είναι να θυμίσετε στο παιδί ότι έχει οικογένεια στην Ελλάδα, ότι θέλετε να πάτε το καλοκαίρι και άρα θα του χρειαστούν τα ελληνικά εκεί. Θα μπορούσατε επίσης να του δείξετε αγαπημένες σειρές και ταινίες ή βιβλία που έχετε στα ελληνικά και να του πείτε πως θα θέλατε να τα δείτε ή να τα διαβάσετε μαζί. Άλλοι γονείς μιλούν στα παιδιά τους για τα οφέλη της διγλωσσίας, για την επιλογή που έχει το παιδί να μείνει σε άλλη χώρα αν το θέλει αργότερα, για τις ευκαιρίες για εργασία ή σπουδές στην Ελλάδα. Χρειάζεται εδώ να σκεφτείτε τι φαίνεται να αρέσει στο παιδί και τι θα λειτουργούσε ως ενθαρρυντικός παράγοντας ώστε να επιλέξει να μιλήσει περισσότερο στα ελληνικά.

5. Δεν έχει εκτεθεί αρκετά στα ελληνικά

Ένας λόγος που δεν έχει εκτεθεί αρκετά στα ελληνικά μπορεί να είναι ότι οι γονείς ή ο γονιός που τα μιλάει εργάζονται αρκετές ώρες και δεν υπάρχει πολύς χρόνος για εξάσκηση μέσα στην ημέρα. Ίσως, υπάρχει άλλη γλώσσα που είναι η γλώσσα επικοινωνίας μέσα στο σπίτι και τα ελληνικά τη συναγωνίζονται. Ίσως, πάλι οι λόγοι που δε χρησιμοποιούνται τα ελληνικά είναι συναισθηματικοί. Πολλοί γονείς αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν τα ελληνικά όταν θέλουν να διορθώσουν μια συμπεριφορά του παιδιού τους είτε επειδή θέλουν να βεβαιωθούν ότι θα περάσει το μήνυμα που θέλουν να περάσει, είτε γιατί νιώθουν άβολα να χρησιμοποιούν τα ελληνικά για αυτό το σκοπό. Παρατηρώντας πόσο συχνά χρησιμοποιείτε τα ελληνικά αλλά και τους λόγους που αποφεύγετε ή ξεχνάτε να τα χρησιμοποιείτε, μπορείτε να πάρετε τη συνειδητή απόφαση να τα χρησιμοποιείτε περισσότερο από σήμερα.

Αυτοί ήταν 5 από τους συχνότερους λόγους που ένα παιδί μπορεί να μην μιλάει ελληνικά στους γονείς του παρόλο που τα καταλαβαίνει. Κάποιοι από αυτούς τους λόγους μπορεί να συνυπάρχουν ή μπορεί να υπάρχουν και άλλοι, ανεξάρτητοι λόγοι που επηρεάζουν το δικό σας παιδί. Παρατηρώντας πού, πώς, με ποιον και πότε χρησιμοποιεί το παιδί σας τα ελληνικά καθώς και το πού, πώς, με ποιον και πότε επιλέγει να μην τα χρησιμοποιήσει, μπορείτε να μαντέψετε με ασφάλεια ποιος μπορεί να είναι ο λόγος και να τον αντιμετωπίσετε. 

Το κείμενο αυτό γράφτηκε από την Άσπα Κανδύλη, δασκάλα ελληνικών στο κέντρο ξένων γλωσσών Κουκουβάγια και υπεύθυνη για τα μαθήματα ελληνικών για παιδιά που ξεκινούν τον Ιανουάριο του 2023.

Author: SuperGreeks Newsroom